Bitwa powietrzna nad Gandawą

„Była to zapewne jedna z ostatnich klasycznych bitew myśliwców, z wykorzystaniem wszystkich umiejętności pilotów w zakresie akrobacji i z wykazaniem przez nich błyskawicznego refleksu” – wspominał uczestnik bitwy nad Gandawą pilot z 308 Dywizjonu Jerzy Główczewski. Ostatniego dnia 1944 r. wielu alianckich żołnierzy, w tym polscy piloci z 131 Skrzydła Myśliwskiego, bawiło się na imprezach sylwestrowych. Dokładnie tak, jak przewidywali Niemcy.

Od dwóch tygodni w Ardenach trwała ofensywa wojsk III Rzeszy, a niemieckie dowództwo przygotowywało operację „Bodenplatte”. Zgromadzono niemal wszystkie dostępne samoloty bojowe, ponad 1 tys. maszyn, żeby z zaskoczenia uderzyć na alianckie lotniska. Po zniszczeniu maszyn wroga na ziemi zamierzano odzyskać przewagę w powietrzu. Niczego nieświadomi piloci z dywizjonów myśliwskich: 302 „Poznańskiego”, 308 „Krakowskiego” i 317 „Wileńskiego”, tworzących 131. Skrzydło Myśliwskie, bawili się do rana, gdy padł rozkaz zbombardowania niemieckich przepraw za linią frontu.

Około 8.30 rano trzy dywizjony wystartowały wykonać zadanie. Dzięki zbiegowi okoliczności 40 niemieckich myśliwców Focke-Wulf Fw 190 nie zaskoczyło polskich lotników na ziemi. To wracający z akcji Polacy zaskoczyli Niemców w momencie, gdy ci bombardowali ich lotnisko. Wkrótce nad Gandawą kotłowała się w powietrzu prawie setka myśliwców, prowadząc walkę manewrową. Pomimo nieprzespanej nocy Polacy błyskawicznie zyskali przewagę. Tego ranka zginęli por. Wacław Chojecki oraz por. Tadeusz Powierz. Natomiast Niemcy stracili 20 lub 21 myśliwców. Trudno o lepszy dowód, jak górowali nad przeciwnikiem.

Podczas operacji „Bodenplatte” Luftwaffe straciło aż 304 samoloty i nie było już zdolne bronić nieba nad III Rzeszą. Starcie nad Gandawą okazało się ostatnią, wielką bitwą lotniczą, w której uczestniczyli polscy piloci podczas II wojny światowej. Projekt został zrealizowany dzięki współpracy z Instytutem Polskim w Brukseli